Digitaal/analoog converters zijn door de komst van de vele streaming audio toepassingen immens populaire producten geworden. Zo populair, dat je vandaag de dag zelfs bijna geen audioblad meer kunt openslaan zonder een test van één of zelfs meerdere exemplaren. Er is dus dermate veel aanbod dat een fabrikant echt vernieuwend bezig moet zijn wil zijn product nog boven het maaiveld uitsteken. Het hier besproken Amerikaanse Playback Designs is een voorbeeld van zo’n onderneming. Opgericht in 2007 door whizzkid Andreas Koch (o.a. Studer Revox, Sony en EMM Labs) en marketingman Jonathan Tinn. Dit team was door de vergaande aanwezige technische knowhow al in 2008 in staat om hun allereerste product te introduceren. Het ging daarbij om de overigens nog steeds verkrijgbare MPS-5 (SA)CD-speler/DAC. Dit bijzonder vormgegeven apparaat sloeg in de audiofiele wereld in als de spreekwoordelijke bom. Naast een gemodificeerd Esoteric transport mechanisme, zijn het vooral de op “state of the art” niveau door Andreas Koch ontwikkelde onderhuidse digitale technieken, die grotendeels voor dit ‘wonder’ zorgden. Wie deze speler al dan niet via SACD, CD discmedia of streaming audio een keer heeft kunnen beluisteren, weet hoe enorm bijzonder deze MPS-5 klinkt. Naast het opvallend goed gedefinieerde ‘ademende’ laag, is vooral het ontbreken van de bekende digitale artefacten zoals korreligheid, hardheid en glazigheid, iets dat meteen opvalt. Ook de wijze hoe het muzikale gebeuren in de luisterruimte wordt gepresenteerd, is wezenlijk anders dan ik bij de meeste andere spelers ervaar. Het is een presentatie die meer lijkt op de wijze waarop men echte instrumenten in een zaal met elkaar hoort communiceren.  

Wanneer het in de 2^e helft van 2011 opnieuw begint te gonzen over een op-handen-zijnde nieuwe speler die onder deze MPS-5 zal worden gesitueerd, twijfel ik geen moment en neem snel contact op met Durob importeur Herman van den Dungen. Herman kan de positieve geruchtenstroom vervolgens met een ‘ja’ bevestigen en na het nodige over en weer gepraat, staat er vervolgens een jaar later een heuse MPS-3 CD speler te pronken in mijn luisterruimte.

MPS-3

Omdat ik voor deze test door importeur Durob tevens in staat wordt gesteld om naast de MPS-3 CD-speler, ook over de MPS-5 (SA)CD-speler te beschikken, kan ik tijdens de hele testperiode de onderlinge verschillen monitoren. Meteen al bij het uitpakken van de respectievelijk 12 en 13 kg wegende apparaten valt op dat ze beiden visueel behoorlijk van de standaard cd speler afwijken. Voor deze bijzondere looks zorgen vooral de naar binnen taps weglopende voor- en zijpanelen in samenspel met een geraffineerd aandoende, geribbelde oppervlakte structuur. Samen met een tweetal in een dieprode kleur uitgevoerde displays en druktoets bedieningsorganen op de bovenzijde, geeft dit de apparaten een volstrekt eigen gezicht. De MPS-5 verschilt op zijn beurt dan weer van de MPS-3, door nog dikker uitvoerde panelen en een tweekleurige (zwart en zilver) façade. Omdat deze test vooral de MPS-3 betreft, ga ik in het volgende gedeelte vooral verder met dit model. Naast de bijzonder solide metalen afstandsbediening met handig blauwverlichte toetsen, geeft zelfs de achterzijde van deze speler nog steeds niets prijs over het feit hoe uniek deze speler eigenlijk is. Want buiten het bijna standaard rijtje van RCA en XLR analoge uitgangen, aangevuld met USB, coaxiaal en gebalanceerde (AES/EBU) digitale ingangen, is de DAC in deze CD speler ook in staat om naast de bekende hi-res PCM formaten ook super hoge resolutie bestanden in native DSD formaat af te spelen! Een wezenlijk waarde verhogende toevoeging die ik pas dit jaar bij meerdere gloednieuwe losse DAC’s begin tegen te komen. Bij een CD-speler zijn ze echter bijzonder zeldzaam en dat is een groot pre voor mensen die graag beide manieren van digitale weergave willen gebruiken. Naast de DSD weergavemogelijkheid is ook de rest van deze MPS-3 anders dan veel anderen. Zo wordt voor 44.1 kHz en 48 kHz bestanden van een laatste generatie apodizing upsampling filter gebruik gemaakt. Apodizing filters verwijderen de pre-echo en ringing effecten van de impulsgolfvorm in het audiosignaal, waardoor een meer vloeiende en analoog aandoende weergave kan worden bereikt. Verder blijkt de MPS-3 niet afhankelijk van de standaard chips voor digitale signaalverwerking te zijn, maar is er kwistig met dure Field-Programmable Gate Arrays (FPGA) gestrooid. Deze zogenaamde FPGA’s zijn geprogrammeerd met gepatenteerde algoritmes die door Andreas zelf zijn ontwikkeld. Een ander vernuftig en eveneens door Andreas ontwikkelde technologie heet PDFAS (Playback Designs Frequency Arrival System). Het is een vinding die de noodzaak om conventionele PLL’s (Phase Lock Loop) in te zetten die normaliter worden gebruikt om jitter te verminderen, volledig elimineert. Playback Designs beweert daarbij dat hun PDFAS, ongeacht de bron, jitter veel verder kan verlagen dan wat er met conventionele PLL ontwerpen kan worden gerealiseerd. Het analoge gedeelte van de MPS-3 speler tenslotte, is ontworpen door Bert Gerlach en is net als de rest van de speler op een zo natuurlijk en realistisch mogelijke weergave afgestemd. Om dit te bereiken zijn de lineaire analoge voedingen samengesteld uit 4 symmetrische eindtrappen. Allen zijn daarbij volledig geïsoleerd en bezitten een hoge bandbreedte en nul-fase ontwerp. De uitgangstrap is verder geheel discreet en zonder gebruik van op-amps opgebouwd. Voor de CD uitlezing wordt gebruikgemaakt van het uiterst betrouwbare en robuuste Pro2 loopwerk van Philips. En dat is, weet ik uit eigen ervaring, één van de mooiste en beste laserunits die momenteel nog verkrijgbaar zijn.

Luisteren CD

Omdat ik zelf tot heden het medium CD nog steeds een bijzonder warm hart toedraag, en ook de meeste mensen (gelukkig!) nog steeds van hun doorgaans aanzienlijke CD-collectie gebruik maken, ben ik daar bij deze test dan ook als eerste mee van start gegaan. Maar voordat ik gehoormatig de diepte in ga, wil ik als eerste wel eens weten hoe de prestaties van deze minder dure Playback Designs speler zich verhouden ten tot die van zijn grote broer, de MPS-5 SACD speler. Om het zo eerlijk mogelijk te houden wordt in deze sessie ook bij de SACD MPS-5, enkel de CD laag afgetast. Set van dienst omvat naast mijn trouwe zeer hoog oplossende referentieketen (bestaande uit de Nederlandse Master Contemporary C luidsprekers, Italiaanse Unison Research Performance single-ended buizenversterker en een hele reeks aan bijpassende kabels), dit keer ook een paar Deense Raidho D1 monitoren en een Amerikaanse Ayre DX-5 solid state versterker. Naast typische Playback Design eigenschappen zoals de bijzonder goed gedefinieerde, stabiele laagweergave, een opvallend goed overzicht bij complexe muzikale passages en de zeer goed gedefinieerde transiëntweergave, verschillen beide spelers onderling toch behoorlijk. Waar de duurdere MPS-5 met CD wat majestueuzer, ronder en qua timbre vooral wat zachter overkomt, is de weergave van de MPS-3 nog wat meer opengetrokken en strakker gedefinieerd. Hierdoor lijkt het of de muziek nog wat meer doorzicht en omlijning meekrijgt. Maar qua klankkleurverzadiging gaat de grote broer op zijn beurt dan weer een stap verder. Toch is voor mij dan al de feitelijk toon al gezet. Want hoe goed de MPS-5 ook presteert, de MPS-3 spreekt in deze set-up mijn persoonlijke voorkeuren toch net nog wat meer aan. Vooral de meer nadrukkelijke transparantie en openheid, in combinatie met een lichtvoetiger toonzetting vind ik niet te versmaden. Omgezet in echte muzikale software ontstaat het volgende relaas. Het Jimmy Cobb Quartet met Jazz in the key of blue (Chesky Records SACD344) is een buitengewoon ontspannen klinkend jazzalbum, dat ook nog eens subliem is opgenomen. Samen met Russell Malone op jazzgitaar, John Webber op contrabas en Roy Hargrove op trompet en vleugenhoorn, zet de inmiddels 83 jarige drummer Jimmy Cobb de toon voor deze kleurrijke sessie. Het album bevat tien bekende standards waaronder Every time we say goodbye en With you I’m born again. Normaliter ben ik niet zo’n ‘standards type’ omdat ik nu eenmaal van muzikale verandering houd, maar ook al zijn deze bekende nummers heel herkenbaar en niet anders of vernieuwend gespeeld, toch blijf ik keer op keer op bijna magische wijze aan de luidsprekers gekluisterd. Naast de bijzonder harmonische en ontspannen speelwijze, is er namelijk ook veel oor voor fijne details en tonale gradaties. Dat is iets wat dit album tot een absoluut ontspannen luisterfeest maakt. Ster van dit kwartet is absoluut trompettist Roy Hargrove. Zelden hoorde ik namelijk zo’n mooi bespeelde én opgenomen trompet. De MPS-3 geeft hier een staaltje van ongekend realisme weg. Van het aanblazen en de complete toonzetting van de trompet, tot de loepzuivere lokalisering van deze regelmatig wandelende musicus. Het is er allemaal en neemt regelmatig dermate griezelig echte vormen aan, dat het een absolute proeve van bekwaamheid is voor de ontwerpgedachte van het Playback Design team.

Luisteren streaming audio

In deze volgende en tevens laatste ronde, luister ik voornamelijk naar streaming audio bestanden die worden weergegeven m et behulp van mijn Apple MacBook Pro met Pure music software en een Audioquest Carbon USB kabel als verbinding tussen laptop en de MSP-3. In eerste instantie luister ik naar ‘normale’ geripte 16 bit/44.1 kHz en 24 bit/192 kHz hoge resolutie PCM bestanden. Later beluister ik de weergave van hoge resolutie 1 bit/ 2822.4 kHz (6,391.7MB) DSD bestanden. Na de weergave van CD is de presentatie met streaming audio zoals gewoonlijk, direct anders. Waar ik echter doorgaans dit “anders” al snel vind omslaan naar minder goed, gebeuren er binnen deze Playback Designs machine toch wezenlijk andere dingen. De beter gefocusseerde en meer pregnante weergave van CD wordt in dit geval namelijk omgebogen naar een groter en vooral breder stereobeeld, terwijl de tonale balans bij deze Amerikaan nu eindelijk eens in tact blijft! Ten opzichte van de beste gelijk geprijsde top CD-spelers/DAC’s die ik ken, is het panorama van de MPS-3 in alle gevallen overigens wel iets minder diep, terwijl ook de hoogteafbeelding niet verder komt dan goed/zeer goed. Maar waar deze speler ook met vooral streaming audio toepassingen in uitblinkt, is de geloofwaardigheid van timbres en precieze detaillering. Hoe hoger de resolutie, hoe geloofwaardiger en meer vanzelfsprekend deze DAC te werk gaat. Een mooi voorbeeld van de hoge weergavekwaliteiten is het minder bekende pop album 100 lovers van zangeres Carla Lother, in dit geval weergegeven in 24 bit/96 kHz resolutie. De gelijknamige titelsong van dit album is vol fijne nuances, klankkleuren, ambiance en de volle, melodieuze stem van Carla. Meer als bij de meeste andere DAC’s is de MPS-3 beter in staat tot het losweken van de techniek van de uiteindelijke performance. Wat overblijft is met regelmaat van de klok een kippenvel opwekkende, zinnenprikkelende ervaring. Als laatste ben ik voor de eerste keer aan de gang gegaan met het downloaden en weergeven van DSD bestanden. Als voorbeeld neem ik een nieuw klassiek album van het Nederlandse Channel Classics, genaamd Rhapsody. Hierop spelen Rosanne Philippens (viool) en Yuri van Nieuwkerk (piano), werken van Ravel, Bartok en Hubay. Voor een direct vergelijk download ik van deze overigens zeer duidelijke en compleet uitgevoerde website, de volgende kwaliteitsgradaties: CD (24bit-44.1 kHz), Studio Master HD (24 bit-192 kHz) en DSD (1 bit 2822.4kHz (6,391.7MB). En inderdaad is er bij het luisteren meteen de verwachte, logische opbouw in kwaliteits-toename hoorbaar. Hierbij blijken beide PCM bestanden qua signatuur een duidelijke gelijkenis te bezitten en klinkt het nog hogere resolutie DSD bestand toch wezenlijk anders. Net als bij SACD, heeft ook het gedownloade DSD bestand de voor deze technische standaard typerende ‘zachte’ en vloeiende signatuur. Muziek komt op natuurlijker wijze uit het niets, waarbij de timbres en nog verder vergrote ambiance informatie nog meer met de werkelijkheid overeen lijken te komen. Vooral opvallend vind ik de extra onderhuidse kracht in combinatie met een verslavend gemak.

Conclusie

In de loop der jaren heb ik al veel CD-spelers en DAC’s mogen beluisteren, maar de Playback Designs MPS-3 behoort absoluut in zijn benadering en weergave tot één van de meest afwijkende en bijzondere. Feitelijk lijkt de weergave zelfs in wat afgeslankte vorm op de extreem dure dCS Vivaldi set-up en dat is absoluut geen verkeerde gedachte! Met andere woorden zowel het CD gedeelte als de DAC benaderen de muziek op een wezenlijk andere wijze als het gros van de bestaande apparaten. Zeker in het geval van deze Playback Designs loot wordt muziek feitelijk niet op de bekende audiofiele wijze benaderd, maar is het meer een benadering die een betere aansluiting vindt bij wat men bij een live-concert hoort. Waar het CD geluid nog behoorlijk puntig en sterk omlijnd is, blijkt dit met name bij gedownloade DSD opnamen te transformeren in een nog wat meer vanzelfsprekende, organische en vloeiend klinkende signatuur. Wat ongeacht het medium in ieder geval overblijft, is een product dat wel heel erg veel uit uw software weet te halen. De werking en bediening van het apparaat is daarbij tijdens de hele testperiode prettig gebleken en de vormgeving en uitvoering zijn ronduit origineel te noemen. Kortom, een prachtproduct voor de muziekluisteraar die niet bang is de gebaande paden te verlaten om weer een stap dichter bij de gewenste live beleving te kunnen komen.