Let’s go for Quality

Als lezer van dit blog vertel ik u waarschijnlijk niets nieuws wanneer ik zeg dat in de afgelopen jaren zowel de grote platenlabels als de gemiddelde consument niet of nauwelijks bezig zijn geweest met de vraag hoe goed de klankkwaliteit van gereproduceerde muziek behoort te zijn. Gecomprimeerde opnamen, vaak gemaakt op een zolderkamertje, worden weergegeven op MP3 spelers. Als rechtgeaarde muziekliefhebber en audiofiel heb ik met lede ogen aan moeten zien hoe grote studio’s van weleer één voor één hun poorten moesten sluiten. En ik moet bekennen, tot voor kort hield ik het niet voor mogelijk dat deze ontwikkeling tot staan zou kunnen worden gebracht. Laat staan dat het in me op zou kunnen komen dat er een groep mensen op zou staan die bereid zouden zijn, of liever nog het aan zouden durven, om lijnrecht tegen deze trend in te gaan. Om tijd, geld, energie, enthousiasme, passie, vakmanschap en pure liefde voor de muziek te investeren en te vertalen naar het (her)openen van één van de mooiste studiocomplexen op deze aardbol. En toch is dat gebeurd.

Want vandaag ben ik één van de genodigden voor de officiële heropening van de wereldvermaarde Wisseloord studio in Hilversum. Het gebouw dateert uit 1978 en wanneer ik aankom bij deze in een prachtige Hilversumse wijk gelegen zonovergoten villa is meteen duidelijk dat het architectonische ontwerp van dit grote complex bij de verbouwing geen geweld is aangedaan. Het oogt nog net zo als in de tijd dat het complex behoorde aan de maatschappij Polygram. De tijd waarin beroemde sterren als bijvoorbeeld Elton John, Tina Turner en The Police er hun albums opnamen. Van binnen is er echter wel het nodige gebeurd. Maar zover is het nog niet. Eerst moet ik nog over de oranje loper en onder twee uit oranje en zwarte ballonnen opgebouwde poorten door om bij de ingang te komen. Langs twee charmante jongedames die me uitnodigend toelachen waardoor ik me meteen welkom voel. In de ontvangsthal is het al een drukte van belang. Veel onbekenden maar ook een enkel bekend gezicht. Zoals dat van vriend en collega recensent Rene van Es en zijn charmante vrouw Jacqueline. En dat van Onno Kiviet van www.puresound.be.

Deze slideshow vereist JavaScript.

Een derde charmante dame wijst me op de bar ter linkerzijde maar intuïtief besluit ik om toch voor rechts te kiezen. Daar liggen de diverse ruimtes waarin al die mooie muziek gemaakt is en waarin opnieuw prachtige albums het licht zullen zien. In een nis zie ik een imposant ‘vintage’ Studer bandopnameapparaat. Achterin bevindt zich een rack met daarin een hele batterij Bryston versterkers. Daarop de tekst PMC active. Ze zijn gekoppeld aan de PMC luidsprekers die ik later in een ruimte zal zien. Een dergelijke opeenstapeling van Brystons kom ik nog een keer tegen maar eerst word ik als het ware gedwongen in de richting van wat later de mastering ruimte van Darcy Proper blijkt te zijn. Samen met Ronald Prent en Paul Reynolds exploiteert zij Wisseloord. De mastering room wordt ‘The Red Room’ genoemd en de wanden hebben dan ook een prachtige warme rode kleur. Tegen het rood staan enkele mastering monitoren maar die vallen volledig in het niet bij de grote Eggleston Works luidsprekers die met hun aanwezigheid de ruimte domineren. Naast iedere Eggleston Works zuil zie ik een Krell mono eindversterker staan. Ik grijp mijn kans om de eveneens in rood geklede Darcy aan te spreken en zij vertelt me dat zij momenteel de enige mastering engineer is maar dat er meerdere zullen volgen. De rode kamer is dus haar domein. Op mijn verzoek neemt ze voor een foto plaats achter het indrukwekkende mastering console terwijl ze mijn vragen blijft beantwoorden. Voor een mastering room is deze ruimte erg groot. Hij is, net als alle andere ruimtes in dit complex, akoestisch getuned door Jochen Veith (JV.Acoustics). De klank kan zich optimaal ontwikkelen, vooral de lage frequenties, zonder dat ongewenste effecten als versterking of uitdoving van bepaalde frequenties optreden. Dit zorgt voor een coherente luisterervaring in de gehele ruimte, die het meest indrukwekkend is op de plek van de mastering engineer. In deze ruimte blijkt het zelfs mogelijk te zijn om 10.1 opnamen te masteren. Ze wijst me op de speaker in het midden van het plafond; ‘The Voice Of God’. Maar natuurlijk worden er ook ‘gewone’ stereo opnamen gemasterd. Ze vertelt dat na een vergelijk er uiteindelijk gekozen is voor de Krell mono eindversterkers. Meerdere Nederlandse eigenaren hebben tijdelijk hun eigen Krells ter beschikking gesteld opdat Darcy een goed beeld van de kwaliteiten van deze versterkers zou krijgen. Die geleende versterkers zijn zelfs een keer gebruikt om een opname voor een album te masteren. Uiteindelijk is gekozen voor Krell en zijn er dus tien van deze eindversterkers aangeschaft. Ze vormen voor Darcy, die meerdere Grammy’s gewonnen heeft,  de optimale match met de Eggleston Works luidsprekers.  Zelf gebruikt ze deze combinatie voor het masteren. De in de ruimte aanwezige PMC AML2 bookshelf speakers dienen als (tweede) referentie systeem voor cliënten. Ze blijkt vijf jaar bij de vermaarde Belgische Galaxy studio te hebben gewerkt. Veel van de apparatuur die zij daar gebruikte is ook hier weer aanwezig maar voor deze ruimte heeft zij al haar persoonlijke wensen kunnen realiseren waardoor er enkele verschillen zijn. Accuraatheid en precisie zijn in haar werk de sleutelwoorden. Ze eist van een systeem dan ook dat het accuraat is. Alleen dan kan ze vertrouwen op wat ze hoort en gedetailleerd aanpassingen maken teneinde het maximale uit een stuk muziek te halen. Ze moet de zwakke punten van een stuk kunnen minimaliseren en de sterke kanten kunnen benadrukken.  In deze ruimte is zij in staat om door de accuraatheid van het systeem de voor haar werk noodzakelijke fijne details te horen. Zonder dat het systeem zo klinisch is dat het ten koste gaat van de vreugde van het luisteren naar muziek. Ik vraag haar welke apparatuur zij in deze ruimte gebruikt. Voor de liefhebbers volgt hieronder de hele lijst.

SPL – MMC1 mastering console, 3 x PQ EQs, Loudness Maximizer, Machine Head

Dangerous Music – 3 x BAX EQ, Sum&Minus

Masselec – 3 x MPL2

Millennia – 3 x TCL2

Neve – 8051 mastering version

Weiss – DS1 mkIII, EQ1

EgglestonWorks – Savoy loudspeakers (5)

Krell – Evolution 400e monoblocks(5)

ProTools workstation

Pyramix workstation

AudioCube workstation

Prism – ADA8 (2)

Lavry – AD122 A/D (4), Blue 8ch DA

DCS – A/D904 (4), D/A 954(4)

Kimber speaker cables & power cables

PMC AML2 bookshelf speakers (as secondary monitoring reference for clients)

Hier ga ik verder niet op in, mede omdat zij benadrukt dat je bij het focusseren op de apparatuur het gevaar loopt dat je vergeet dat het verschil wordt gevormd door de mensen die het systeem gebruiken. Om het in haar eigen woorden te zeggen; “I have always maintained the opinion that an outstanding engineer using average gear will yield better results than an average engineer using outstanding gear”. In Wisseloord is getracht om ‘an outstanding team’ te koppelen aan ‘outstanding gear’. De klant huurt niet alleen de studioruimte, maar huurt in feite het hele team in.  Als echte vinyl liefhebber vraag ik haar tenslotte natuurlijk ook in hoeverre Wisseloord daarmee bezig is. Ze vertelt dat het erg moeilijk is om een snijmachine te bemachtigen maar dat op termijn een dergelijk apparaat zeker aangeschaft zal worden.

Na Darcy is Ronald Prent de tweede van de drie exploitanten die ik tegenkom. Hij bevindt zich in ‘The Blue Room’ en vult de ruimte met Pink Floyd. Zoals Darcy het aanspreekpunt is voor alles wat met mastering te maken heeft, is hij de man die gaat over de muzikale, creatieve en technische zaken. Hij is ooit betrokken geweest bij het ontwikkelen van het eerste Vision console dat API plaatste in de Galaxy Studio in Mol, België, waar Ronald gewerkt heeft. Hier in Wisseloord heeft hij in studio 2 opnieuw de beschikking over een analoog (64 kanaal) Vision console. PMC heeft voor deze ruimte de met gemodificeerde Bryston/PMC versterkers aangestuurde studio monitors geleverd. In de twee control rooms worden twee identieke PMC BB5-XBD-A surround systemen gebruikt. Nu ik het toch weer over apparatuur heb maak ik meteen het lijstje maar even af. In studio 1 staat digitaal opnemen centraal en wordt gebruik gemaakt van een Avid/Euphonix System 5 console. De gebruikte AD & DA converters in alle ruimten zijn van PrismSound, de atomic clock is van Antilope. De bekabeling van het hele complex is verzorgd door Grimm Audio terwijl Kimber cable de speaker en power cables geleverd heeft.

Na Darcy en Ronald ontbreekt alleen Paul Reynolds nog. Hij is degene die verantwoordelijk is voor project and concept creation & business related issues. Hem kom ik tegen op de gang waar hij in gesprek is met Bert van der Wolf van Northstar Recording, onder audiofielen vooral bekend door zijn opnamen voor Turtle Records. Het roept bij mij de vraag op of zij elkaar nu zien als collega’s of veeleer als concurrenten. Wanneer ik Paul daar later naar vraag luidt zijn antwoord dat er onderling vooral sprake is van waardering voor elkaars kwaliteiten.  Een ieder heeft zo zijn eigen sterke kanten en specialiteiten en het zijn de klanten die de keuze maken voor een specifieke sound engineer of, zoals bij Wisseloord het geval is, voor een heel team. Ook hij benadrukt weer, net als Darcy Proper dat deed, dat het in de eerste plaats gaat om het team en dan pas om de apparatuur. Het drietal ziet Wisseloord met name als een centrum van creativiteit. Het is de creativiteit van het totale team, dus niet alleen van het genoemde drietal, die ter beschikking gesteld wordt aan de klant. Daarbij staan ‘Value for money’ en ‘Cost efficiency’ hoog in het vaandel. Dat deze benadering aanslaat blijkt wel uit het feit dat er momenteel te veel werk is voor Ronald Prent en er een tweede bekende Nederlandse sound engineer ingezet wordt. Ik vraag nog even met welke artiesten er momenteel gewerkt wordt maar zoals ik had kunnen verwachten komt hier geen antwoord op. Het recht om dat wereldkundig te maken ligt bij de klant en die bepaalt plaats en tijd. Ach, het was het proberen waard.

Om weer terug te keren naar Paul en Bert; die  staan vlak bij de ingang van de studio waar de band zich warm speelt die na de officiële opening onder andere Ilse de Lange zal begeleiden. De ruimte zal weldra volstromen met genodigden en ik maak dan ook vast wat foto’s van de band en de mannen achter het mengpaneel. Het geluid is uiteraard van een kwaliteit zoals je dat mag verwachten in een ‘state of the art’ studio. Plotseling lijkt het of er iemand een signaal gegeven heeft want de zaal is in een mum van tijd gevuld met mensen. Zelfs de Steinway vleugel , waar o.a. Ramses Shaffy en Elton John op hebben gespeeld, verdwijnt uit het zicht. Dan volgt de officiële opening waarin de drie eerder genoemde personen, zoals gebruikelijk bij dit soort gelegenheden,  om de beurt hun zegje doen, mensen bedanken en/of kort voor het voetlicht halen. Aan het eind overhandigt de exploitant van de ‘oude’ Wisseloord studio een rood opnamelicht aan Ronald Prent waarmee deze hem op symbolische wijze ‘Het Groene Licht’ geeft. Dan is het tijd om te gaan genieten van datgene waar het uiteindelijk allemaal om draait; Muziek! Door te luisteren naar de band, Ilse de Lange en het aanstormende talent van een zanger/toetsenist waarvan de naam mij helaas ontschoten is. Of door het beluisteren van gereproduceerde muziek in de mastering of control ruimtes. Terwijl ik geniet van Ilse hoop ik uit de grond van mijn hart dat dit prachtige studiocomplex nog lang en intensief zal worden gebruikt voor het opnemen van gepassioneerd uitgevoerde  muziek van audiofiele kwaliteit. Wisseloord en zijn geweldige team zijn er klaar voor.